Manisa'nın Tarihi

Manisa, tarihi MÖ 5000'lere kadar uzanan köklü bir geçmişe sahip bir şehirdir. İlk olarak Lidyalılar tarafından kurulmuş, daha sonra sırasıyla Pers, Helenistik, Roma, Bizans ve Osmanlı egemenliğine girmiştir.

Lidyalılar Dönemi (MÖ 7. yüzyıl - MÖ 546)

Manisa'nın bilinen en eski uygarlığı Lidyalılar'dır. Lidyalılar, MÖ 7. yüzyılda bölgeye gelerek Sardes şehrini kurdular. Sardes, o dönemde dünyanın en zengin şehirlerinden biriydi. Lidyalılar, ilk olarak devlet güvencesinde para basımı yapan uygarlıktır.

Lidyalılar, MÖ 7. yüzyılda Batı Anadolu'da kurulan bir uygarlıktır. Başkenti Sardes olan Lidyalılar, tarihte ilk olarak devlet güvencesinde para basımı yapan uygarlıktır.

Lidyalılar, bölgeye MÖ 1200'lü yıllarda gelen Hint-Avrupa kökenli bir kavimdir. Bölgeye geldikten sonra kısa sürede güçlenerek Batı Anadolu'nun en önemli uygarlığı haline geldiler.

Lidyalılar, güçlü bir ticaret devleti olarak bilinirler. Sardes, o dönemde dünyanın en zengin şehirlerinden biriydi. Lidyalılar, altın ve gümüş madenlerinin işletilmesi konusunda oldukça ileri bir seviyeye ulaşmışlardı.

Lidyalılar, aynı zamanda iyi birer savaşçı olarak bilinirler. Perslere karşı uzun süre direnen Lidyalılar, MÖ 546 yılında Pers Kralı Kyros tarafından yenilgiye uğratıldılar.

Lidyalılar, günümüzde Manisa, İzmir, Aydın, Kütahya ve Uşak illerinin bulunduğu bölgede hüküm sürdüler.

Lidya Uygarlığının Özellikleri

• İlk olarak devlet güvencesinde para basımı yapan uygarlıktır.
• Güçlü bir ticaret devletidir.
• Altın ve gümüş madenlerinin işletilmesi konusunda oldukça ileri bir seviyeye ulaşmıştır.
• İyi birer savaşçı olarak bilinirler.

Lidya Uygarlığının Kültürel Mirası

• Sardes Antik Kenti
• Manisa Kalesi
• Saruhan Bey Türbesi
• Ulu Cami ve Medresesi
• Mevlevihane
• Çukur Hamam

Lidya Uygarlığının Sonuçları

• Lidyalılar, tarihte ilk olarak devlet güvencesinde para basımı yapan uygarlık olarak önemli bir yere sahiptir.
• Lidyalılar, güçlü bir ticaret devleti olarak Batı Anadolu'nun ekonomik gelişimine katkıda bulunmuşlardır.
• Lidyalılar, Perslerin Batı Anadolu'ya yayılmasında önemli bir rol oynamışlardır.

Persler Dönemi (MÖ 546 - MÖ 334)

MÖ 546 yılında Pers Kralı Kyros, Lidyalıları yenerek Manisa'yı ele geçirdi. Pers egemenliği sırasında Manisa, önemli bir ticaret merkezi olarak kaldı.

Persler, MÖ 6. yüzyılda Orta Asya'dan gelen bir kavimdir. Başkenti Persepolis olan Persler, MÖ 546 yılında Lidyalılar'ı yenerek Batı Anadolu'ya egemen oldular.

Persler, geniş bir imparatorluk kurarak tarihin en büyük imparatorluklarından biri haline geldiler. İmparatorlukları Asya, Afrika ve Avrupa'nın önemli bir bölümünü kapsıyordu.

Persler, güçlü bir devlet kuran uygarlık olarak bilinirler. İmparatorluklarını güçlü bir ordu ve idari sistem ile yönetiyorlardı.

Persler, aynı zamanda hoşgörülü bir uygarlık olarak bilinirler. İmparatorluklarında farklı din ve kültürlere saygı duyuyorlardı.

Persler, Batı Anadolu'da önemli bir kültürel miras bırakmışlardır. Sardes Antik Kenti, Perslerin Batı Anadolu'daki en önemli eserlerinden biridir.

Persler, günümüzde Türkiye, İran, Irak, Suriye, Filistin, İsrail, Ürdün, Lübnan, Mısır, Yunanistan, Bulgaristan, Türkiye, Ermenistan, Azerbaycan, Gürcistan ve Afganistan gibi ülkelerin bulunduğu topraklarda hüküm sürdüler.

Pers Uygarlığının Özellikleri

• Güçlü bir devlet kuran uygarlıktır.
• Hoşgörülü bir uygarlıktır.
• Bilim ve sanata önem vermişlerdir.

Pers Uygarlığının Kültürel Mirası

• Sardes Antik Kenti
• Persepolis Antik Kenti
• Pasargad Antik Kenti
• Apadana Sarayı
• Pers İmparatorluk Yolu

Pers Uygarlığının Sonuçları

• Persler, Batı Anadolu'nun kültürel gelişimine önemli katkıda bulunmuşlardır.
• Persler, ticaret ve kültür alışverişinin gelişmesine katkıda bulunmuşlardır.
• Persler, farklı din ve kültürlere saygı duymaları ile tarihte önemli bir yere sahiptirler.

Helenistik Dönem (MÖ 334 - MÖ 133)

MÖ 334 yılında Büyük İskender, Persleri yenerek Manisa'yı ele geçirdi. Büyük İskender'in ölümünden sonra Manisa, Bergama Krallığı'nın bir parçası oldu. Bergama Krallığı döneminde Manisa, önemli bir kültür ve sanat merkezi haline geldi.

Helenistik dönem, Büyük İskender'in MÖ 334 yılında Pers İmparatorluğu'nu yenerek Anadolu'yu ele geçirmesiyle başlayan ve MÖ 30 yılında Roma İmparatorluğu'nun Mısır'ı fethetmesiyle sona eren dönemdir.

Helenistik dönem, Yunan ve Pers kültürlerinin kaynaştığı bir dönemdir. Bu dönemde, Yunan kültürü Anadolu'da hızla yayılmıştır.

Helenistik dönemde, bilim ve sanatta önemli gelişmeler yaşanmıştır. Bu dönemde, matematik, astronomi, tıp, felsefe ve sanat alanında önemli çalışmalar yapılmıştır.

Helenistik dönemde, ticaret ve kültür alışverişi de gelişmiştir. Bu dönemde, Akdeniz ve çevresindeki bölgeler arasında yoğun bir ticaret ve kültür alışverişi yaşanmıştır.

Helenistik dönemin önemli özellikleri şunlardır:

• Yunan ve Pers kültürlerinin kaynaşması
• Bilim ve sanatta önemli gelişmeler
• Ticaret ve kültür alışverişinin gelişmesi

Helenistik dönemin önemli olaylarından bazıları şunlardır:

• Büyük İskender'in Pers İmparatorluğu'nu yenmesi
• Helenistik krallıkların kurulması
• İskenderiye Kütüphanesi'nin kurulması
• Öklid'in Elementler adlı eserinin yazılması
• Arşimet'in matematik ve fizik alanındaki çalışmaları
• Aristoteles'in felsefe alanındaki çalışmaları

Helenistik dönemin önemli eserleri şunlardır:

• İskenderiye Kütüphanesi
• Parthenon Tapınağı
• Pergamon Altarı
• Halikarnas Mozolesi

Helenistik dönemin sonuçları şunlardır:

• Yunan kültürü Anadolu'da hızla yayılmıştır.
• Bilim ve sanatta önemli gelişmeler yaşanmıştır.
• Ticaret ve kültür alışverişi gelişmiştir.
• Helenistik kültür, Roma İmparatorluğu'na öncülük etmiştir.

Roma Dönemi (MÖ 133 - MS 395)

MÖ 133 yılında Bergama Krallığı'nın sona ermesiyle Manisa, Roma İmparatorluğu'nun bir parçası oldu. Roma egemenliği sırasında Manisa, önemli bir tarım ve ticaret merkezi olarak kaldı.

Roma Dönemi, MÖ 27 yılında Roma Cumhuriyeti'nin yerini alan Roma İmparatorluğu'nun kurulması ile başlayan ve MS 476 yılında Batı Roma İmparatorluğu'nun yıkılması ile sona eren dönemdir.

Roma Dönemi, Batı dünyasının siyasi, sosyal, ekonomik ve kültürel gelişiminde önemli bir rol oynamıştır. Bu dönemde, Roma İmparatorluğu, dünyanın en büyük imparatorluklarından biri haline gelmiştir.

Roma Dönemi, aşağıdaki dönemlere ayrılabilir:

• Roma Cumhuriyeti (MÖ 509-MÖ 27)
• Roma İmparatorluğu (MÖ 27-MS 395)
• Doğu Roma İmparatorluğu (MS 395-1453)
• Batı Roma İmparatorluğu (MS 395-476)

Roma Cumhuriyeti Dönemi

Roma Cumhuriyeti Dönemi, Roma'nın kuruluşundan MÖ 27 yılına kadar olan dönemi kapsar. Bu dönemde, Roma, güçlü bir şehir devleti olarak gelişmiştir.

Roma Cumhuriyeti Dönemi'nde, Romalılar, hukuk, mühendislik, sanat ve mimari alanlarında önemli gelişmelere imza atmışlardır.

Roma İmparatorluğu Dönemi

Roma İmparatorluğu Dönemi, MÖ 27 yılında Roma Cumhuriyeti'nin yerini alan Roma İmparatorluğu'nun kurulması ile başlar. Bu dönemde, Roma İmparatorluğu, dünyanın en büyük imparatorluklarından biri haline gelmiştir.

Roma İmparatorluğu Dönemi'nde, Romalılar, Avrupa, Afrika ve Asya'nın önemli bir bölümünü fethetmişlerdir.

Roma İmparatorluğu Dönemi'nde, hukuk, mühendislik, sanat ve mimari alanlarında önemli gelişmeler yaşanmıştır.

Doğu Roma İmparatorluğu Dönemi

Doğu Roma İmparatorluğu Dönemi, MS 395 yılında Roma İmparatorluğu'nun ikiye bölünmesi ile başlar. Bu dönemde, Roma İmparatorluğu'nun doğu kısmı, Doğu Roma İmparatorluğu olarak varlığını sürdürmüştür.

Doğu Roma İmparatorluğu Dönemi'nde, Roma İmparatorluğu, Bizans İmparatorluğu olarak da bilinir.

Batı Roma İmparatorluğu Dönemi

Batı Roma İmparatorluğu Dönemi, MS 395 yılında Roma İmparatorluğu'nun ikiye bölünmesi ile başlar. Bu dönemde, Roma İmparatorluğu'nun batı kısmı, Batı Roma İmparatorluğu olarak varlığını sürdürmüştür.

Batı Roma İmparatorluğu Dönemi, MS 476 yılında Batı Roma İmparatorluğu'nun yıkılması ile sona erer.

Roma Döneminin Özellikleri

• Batı dünyasının siyasi, sosyal, ekonomik ve kültürel gelişiminde önemli bir rol oynamıştır.
• Roma İmparatorluğu, dünyanın en büyük imparatorluklarından biri haline gelmiştir.
• Romalılar, hukuk, mühendislik, sanat ve mimari alanlarında önemli gelişmelere imza atmışlardır.

Roma Döneminin Sonuçları

• Batı dünyasının siyasi, sosyal, ekonomik ve kültürel gelişimini etkilemiştir.
• Roma Hukuku, Batı dünyasının hukuk sisteminin temelini oluşturmuştur.
• Roma mimarisinden ve sanatından günümüze çok sayıda eser kalmıştır.

Roma Döneminin Önemi

Roma Dönemi, Batı dünyasının siyasi, sosyal, ekonomik ve kültürel gelişiminde önemli bir rol oynamıştır. Bu dönemde, Roma İmparatorluğu, dünyanın en büyük imparatorluklarından biri haline gelmiştir.

Romalılar, hukuk, mühendislik, sanat ve mimari alanlarında önemli gelişmelere imza atmışlardır. Roma Hukuku, Batı dünyasının hukuk sisteminin temelini oluşturmuştur. Roma mimarisinden ve sanatından günümüze çok sayıda eser kalmıştır.

Roma Dönemi, Batı dünyasının kültürel mirasının temelini oluşturmuştur.

Bizans Dönemi (MS 395 - 1204)

MS 395 yılında Roma İmparatorluğu'nun ikiye bölünmesiyle Manisa, Doğu Roma İmparatorluğu'nun bir parçası oldu. Bizans egemenliği sırasında Manisa, önemli bir piskoposluk merkezi haline geldi.

Saruhanoğulları Beyliği Dönemi (1313 - 1391)

1313 yılında Manisa, Saruhanoğulları Beyliği tarafından fethedildi. Saruhanoğulları Beyliği döneminde Manisa, önemli bir kültür ve sanat merkezi haline geldi.

Saruhanoğulları Beyliği, 1313 yılında Saruhan Bey tarafından Manisa'da kurulan bir Türkmen beyliğidir. Beylik, 1412 yılında Osmanlı İmparatorluğu tarafından fethedilene kadar varlığını sürdürmüştür.

Saruhanoğulları Beyliği, kuruluşundan itibaren Osmanlı Beyliği ile yakın ilişkiler içinde olmuştur. Saruhan Bey, Osmanlı Beyliği'nin kurucusu Osman Gazi'nin kayınpederidir. Saruhanoğulları Beyliği, Osmanlı Beyliği'nin fetihlerinde önemli rol oynamıştır.

Saruhanoğulları Beyliği döneminde Manisa, önemli bir kültür ve sanat merkezi haline gelmiştir. Beylik döneminde, Manisa'da birçok cami, medrese, hamam ve köprü inşa edilmiştir.

Saruhanoğulları Beyliği'nin en önemli hükümdarları şunlardır:

• Saruhan Bey
• İshak Bey
• Hızır Şah
• Orhan Bey

Saruhanoğulları Beyliği'nin önemli eserleri şunlardır:

• Saruhan Bey Türbesi
• Ulu Cami ve Medresesi
• Mevlevihane
• Çukur Hamam

Saruhanoğulları Beyliği'nin sonuçları şunlardır:

• Manisa'nın kültürel gelişimine önemli katkıda bulunmuştur.
• Osmanlı Beyliği'nin fetihlerinde önemli rol oynamıştır.
• Manisa'da önemli bir kültür ve sanat mirası bırakmıştır.

Saruhanoğulları Beyliği'nin Önemi

Saruhanoğulları Beyliği, Anadolu'da kurulan önemli Türkmen beyliklerinden biridir. Beylik, Osmanlı Beyliği ile yakın ilişkiler içinde olmuştur ve Osmanlı Beyliği'nin fetihlerinde önemli rol oynamıştır.

Saruhanoğulları Beyliği, Manisa'nın kültürel gelişimine de önemli katkıda bulunmuştur. Beylik döneminde, Manisa'da birçok cami, medrese, hamam ve köprü inşa edilmiştir. Bu eserler, günümüzde de Manisa'nın önemli kültürel mirasları arasında yer almaktadır.

Osmanlı Dönemi (1391 - 1922)

1391 yılında Manisa, Osmanlı İmparatorluğu'nun bir parçası oldu. Osmanlı egemenliği sırasında Manisa, önemli bir tarım, ticaret ve sanayi merkezi haline geldi.

Cumhuriyet Dönemi (1923 - günümüz)

1923 yılında Manisa, Türkiye Cumhuriyeti'nin bir ili oldu. Cumhuriyet döneminde Manisa, önemli bir tarım, ticaret ve sanayi merkezi olarak gelişmeye devam etti.

Coğrafyası

Manisa, Ege Bölgesi'nin orta ve kuzeyinde yer alır. İlin yüzölçümü 13.808 kilometrekaredir. Manisa'nın kuzeyinde Balıkesir, güneyinde Aydın ve Denizli, doğusunda Uşak ve Kütahya, batısında İzmir illeri bulunmaktadır.

Manisa'nın iklimi, Akdeniz iklimi ile karasal iklim arasında bir geçiş iklimidir. Yazları sıcak ve kurak, kışları soğuk ve yağışlı geçer.

Manisa'nın önemli akarsuları Gediz ve Bakırçay'dır. Gediz Nehri, Manisa'nın en önemli akarsuyudur. Bakırçay Nehri ise, Manisa'nın kuzeyinden geçerek Balıkesir'e doğru akar.

Manisa'da önemli tarım ürünleri arasında buğday, arpa, mısır, ayçiçeği, zeytin, incir ve üzüm bulunmaktadır. Manisa, Türkiye'nin en önemli zeytin üreticilerinden biridir.

Manisa'da önemli sanayi ürünleri arasında tekstil, gıda, kimya ve metal sanayi ürünleri bulunmaktadır.

Manisa'nın Kültürel Mirası

Manisa, zengin bir kültürel mirasa sahiptir. İlde çok sayıda tarihi ve kültürel eser bulunmaktadır.

Manisa'nın en önemli tarihi eserleri arasında Sardes Antik Kenti, Manisa Kalesi, Saruhan Bey Türbesi, Ulu Cami ve Medresesi, Mevlevihane ve Çukur Hamam bulunmaktadır.

Manisa, önemli bir kültür ve sanat merkezidir. İlde çok sayıda müze, sanat galerisi ve tiyatro bulunmaktadır.

Manisa, önemli bir turizm merkezidir. İlde her yıl çok sayıda yerli ve yabancı turist ziyaret etmektedir.

Manisa, zengin bir kültürel mirasa sahip bir şehirdir. İlde çok sayıda tarihi ve kültürel eser bulunmaktadır.

Manisa'nın en önemli tarihi eserleri arasında Sardes Antik Kenti, Manisa Kalesi, Saruhan Bey Türbesi, Ulu Cami ve Medresesi, Mevlevihane ve Çukur Hamam bulunmaktadır.

Sardes Antik Kenti, Manisa'nın Salihli ilçesinde yer alan bir antik kenttir. Lidyalılar tarafından kurulan Sardes, tarihte ilk olarak devlet güvencesinde para basımı yapılan şehir olarak bilinir.

Manisa Kalesi, Manisa şehir merkezinde yer alan bir kaledir. Saruhanoğulları Beyliği tarafından inşa edilen kale, günümüzde Manisa'nın en önemli simgelerinden biridir.

Saruhan Bey Türbesi, Manisa şehir merkezinde yer alan bir türbedir. Saruhanoğulları Beyliği'nin kurucusu Saruhan Bey'in türbesi, Selçuklu mimarisinin önemli eserlerinden biridir.

Ulu Cami ve Medresesi, Manisa şehir merkezinde yer alan bir cami ve medresedir. Saruhanoğulları Beyliği tarafından inşa edilen Ulu Cami ve Medresesi, Anadolu'nun en önemli dini yapılarından biridir.

Mevlevihane, Manisa şehir merkezinde yer alan bir Mevlevihane'dir. Saruhanoğulları Beyliği döneminde inşa edilen Mevlevihane, günümüzde Manisa'da önemli bir kültürel miras olarak korunmaktadır.

Çukur Hamam, Manisa şehir merkezinde yer alan bir hamamdır. Saruhanoğulları Beyliği tarafından inşa edilen Çukur Hamam, Anadolu'nun en önemli hamamlarından biridir.

Manisa'nın kültürel mirası, yalnızca tarihi eserlerden ibaret değildir. İlde çok sayıda müze, sanat galerisi ve tiyatro bulunmaktadır.

Manisa'daki önemli müzeler arasında Manisa Müzesi, Sardes Müzesi ve Kula Etnografya Müzesi bulunmaktadır.

Manisa'daki önemli sanat galerileri arasında Manisa Büyükşehir Belediyesi Sanat Galerisi ve Salihli Sanat Galerisi bulunmaktadır.

Manisa'daki önemli tiyatrolar arasında Manisa Devlet Tiyatrosu ve Salihli Belediyesi Şehir Tiyatrosu bulunmaktadır.

Manisa, zengin bir kültürel mirasa sahip bir şehir olarak, önemli bir turizm merkezidir. İle her yıl çok sayıda yerli ve yabancı turist ziyaret etmektedir.

 

COĞRAFYASI

Konumu: Manisa, Batı Anadolu’nun denize kıyısı bulunmayan, fakat kıyıya en yakın ilidir. Coğrafi bakımdan, Ege Bölgesi’nin orta ve kuzeyinde olup, batısı Asıl Ege, doğusu ise İç Batı Anadolu Bölgesi’nde yer almaktadır. Gediz Havzası’nın büyük bölümü il sınırları içinde bulunmaktadır. İl idari bakımdan, doğudan Uşak’ın Merkez ve Eşme, Kütahya’nın Gediz ve Simav, kuzeyden Balıkesir’in Sındırgı, Merkez, Savaştepe ve İvrindi, güneyden Aydın’ın Nazilli ve Kuyucak, güneydoğudan Denizli’nin Buldan ve Güney, güneybatıdan İzmir’in Kiraz, Ödemiş, Bayındır ve Kemalpaşa, batıdan ise İzmir’in Bornova, Menemen, Aliağa, Bergama ve Kınık ilçeleriyle çevrilidir. 

 

Yüzölçümü	:	13.810 Km2
Enlem (Kuzey)	:	38 04’ - 39 58’
Boylam (Doğu)	:	27 08’ - 29 05’
Doğu En Uç Nokta	:	Selendi - Kürkçü Köyü
Batı En Uç Nokta	:	Merkez/Yunusemre İlçe - Düzlen Köyü
Kuzey En Uç Nokta	:	Soma - Türkali Köyü
Güney En Uç Nokta	:	Sarıgöl - Aşağıkızılçukur
İl Merkezi Yüksekliği	:	71 Metre
Merkez En Yüksek Nokta	:	Spil Dağı - 1513 Metre
İl En Yüksek Nokta	:	Salihli Bozdağlar / Kumpınar Tepe - 2070 Metre
En Yüksek İlçe Merkezi	:	Demirci - 850 Metre
İklim	:	Akdeniz + Geçiş + Karasal (Batıdan Doğuya ve Kuzeye)

YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ

Manisa’da arazinin ana çizgilerini, doğu-batı doğrultusunda uzanan ve kuzey-güney ve güneydoğu-kuzeybatı doğrultularına çatallanan oluk şekilli çukurlar oluşturmaktadır.

 

Söz konusu oluk şekilli çukurlardan olan Gediz Ovası, Manisa ilinin Ege Bölümü’nü boydan boya yarmakta, Akhisar ve Alaşehir kollarıyla da İç Batı Anadolu’nun il sınırları içindeki kenarı boyunca uzanmaktadır. Bu kenarın doğusunda ise il topraklarının önemli bir kısmını oluşturan Kula-Gördes Platosu yer almaktadır.

 

Ege Denizi’ne dikey olarak uzanan dağ sıraları arasındaki il topraklarında, birbirinden kesin çizgilerle ayrılabilen üç değişik yeryüzü şekli vardır. Bunlardan ilki dağlık ve sarp alanlar, ikincisi tepelik ve dalgalı kesimler, üçüncüsü de taban topraklar ve düzlüklerdir.

 

Dağlık ve sarp alanlar, ilin doğu, güney ve kuzeyinde bulunmaktadır. Batıya gidildikçe yükseltisi azalan dağlar, dere ve çaylarla kesilmektedir.

Manisa ilinin doğu kısımları, daha doğusunda yer alan İç Anadolu geniş çanağı ile Ege Bölümü’nde yer alan Gediz ve Kumçayı ovaları arasında güneydoğu-kuzeybatı eksenli bir eşikte yer almaktadır. İlin güneyindeki Bozdağlar kuzeye doğru, yani Bozdağ molozlarının uzandığı Gediz Vadisi üzerine, oldukça dik inmektedir.

 

Manisa’da yeryüzü şekillerinin bütün biçimlerine rastlanabilmektedir. Fakat, ağırlık il alanının %54.3’ünü kaplayan dağlarındır. İkinci sırada %27.8 ile platolar ve üçüncü sırada %17.9 ile ovalar yer almaktadır. 

 

DAĞLARI

Manisa’nın doğal sınırlarının önemli bir kısmını dağlar oluşturmaktadır. Bu dağların ana çatısı III. zamanın sonlarındaki tektonik hareketlerle oluşmuştur. İl alanı II. zamanın başlarında yavaş yavaş alçalmaya başlamıştır. Bu alçalma sırasında ve sonrasında, çok şiddetli yer hareketleri sonucu oluşan kırılmalarla, doğu-batı yönünde uzanan dağlar kabararak şekillenmiştir. Dağlar ilin doğu kesiminde daha düzenli, batısında ise genellikle tek kütleler biçiminde yükselmektedir. Doğu kesimindeki dağlar Kula-Gördes Platosu üzerinde alçalarak ovaya inerken, güney kesimindeki dağlar dik yamaçlarla ovadan ayrılmaktadır. Batı Anadolu Dağları’nın bir bölümünü oluşturan bu dağların başlıcaları şunlardır:

 

Spil Dağı: Doğu-batı doğrultusunda uzanan dağ kütlesi, güney ve batıdan zengin bitki örtüsüne sahip yamaçlarla, kuzeyden ise fay diklikleri ile sınırlanmaktadır. En yüksek yeri 1513 m. yüksekliğindeki Eskikarlık zirvesidir. Dağın kuzeybatı kısmında yer alan, yaklaşık 1400 m. yüksekliğindeki Atalanı mevkii, 1968 yılında milli park haline getirilmiştir.  

 

Yamanlar Dağı: Yamanlar Dağı’nın düşük yükseltili doğu kısımları Manisa ili sınırları içindedir. Bu kısımlar büyük ölçüde orman ile kaplıdır. 

 

Yunt Dağı: İzmir-Manisa il sınırını oluşturan Yunt Dağı, Bakırçay ve Gediz vadileri arasında yükselen bir kütledir. Oldukça düzenli ve yumuşak geçişli tepelerle yükselen dağın, bazı kesimleri taşlık, bazı kesimleri ise zengin doğal örtü ile kaplıdır.

 

Bozdağlar: Manisa-İzmir il sınırını oluşturan düzenli bir sıradır. Bozdağlar’ın il sınırı içinde kalan en yüksek zirveleri, 2070 m. yüksekliğindeki Kumpınar Tepe ile 1148 m. yüksekliğindeki Gökbel Tepedir. Genellikle zengin bir doğal örtü ile kaplıdır.

 

Demirci Dağları: Manisa ilinin Kütahya ve Balıkesir illeriyle sınırı durumundadır. Dağ sırasının en yüksek doruğunu, Demirci ile Simav arasında 1800 m. yüksekliğindeki Ziyaret Tepe oluşturmaktadır. Demirci Dağları ve uzantılarını oluşturan kütlenin etekleri, Manisa ilinin doğu ve kuzeydoğusunu kaplayan geniş bir plato durumundadır. Buralar aynı zamanda ilin en iyi ormanlarıyla kaplıdır.

 

Çal Dağı: Gediz Nehri, Kumçayı ve Gölmarmara üçgeninde yükselen Çal Dağı, Demirci Dağları’nın kolları durumunda olan, Çomaklı Dağı ve Dibek Dağı’nın güneybatı uzantısıdır. Dağ ortasında oluşmuş bir çöküntü koridoru ile ikiye ayrılmaktadır. Batı kesimi daha geniş ve yüksek bir kütledir. Dağın en yüksek zirvesi batı kısmında yer alan 1034 m. yüksekliğindeki Aysekizi Tepedir.

 

Uysal Dağı: Uysal Dağı, Alaşehir Çayı’na paralel olarak uzanan, pek yüksek ve düzenli olmayan bir yükseltidir. Alaşehir’in güneyinde yer alan bu dağın en yüksek yeri 1135 m.’ dir.

 

PLATOLARI

Demirci Dağları’nın geniş etekleri, Manisa’daki platoların bulunduğu alanlardır. Gediz Irmağı’nın kollarıyla sıklıkla yarılmış olan bu alanlar, kuzeydoğuda 1000 m.’ nin üzerine çıkarken, güney ve güneybatıda yavaşça alçalmaktadır. Gediz Vadisi yakınlarında dik kenarlarla sona eren bu geniş yaylaların tümüne Kula-Gördes Platosu adı verilmektedir. Özellikle Kula yöresinde volkanik oluşumlarla kaplıdır. Vadileri dolduran şekli ve renkleri değişik volkanik oluşumlar, ilginç görünümlere sahiptir. Vadileri dolduran yeni lavlar, henüz doğal örtünün beslenebileceği kadar ayrışmamış olduğundan, genellikle çıplak bir görünüme sahiptir.

 

Kula-Gördes platoları dışında, Soma yöresinde Yunt Dağı kütlesinin Bakırçay’a uzanan eteklerinde, ortalama yüksekliği 400 m. olan platolar da bulunmaktadır. Bakırçay vadisi ile dağlık kesim arasında bir eşik oluşturan ve Bakırçay’ın kollarıyla sıklıkla parçalanmış bu düzlüklere, Uzunca Yaylaları adı verilmektedir. Çoğunlukla zengin çayırlarla kaplı bu yaylalar, küçüklüğüne rağmen il hayvancılığı açısından oldukça önemlidir.

 

Vadileri-Ovaları

Manisa il alnının genel çizgilerini belirleyen özelliklerin başında, vadiler ve üzerlerindeki ovalar gelmektedir. Denize dik olarak uzanan dağların arasında kalan çöküntü alanlarında akarsular tarafından düzenli ve geniş vadiler oluşturulmuştur. Manisa’nın, il merkezi yakınlarında birleşen iki ana vadisini, güneydoğu yönünden gelen Alaşehir vadisiyle birleşen Gediz ve kuzeydoğudan gelen Kumçayı vadileri oluşturmaktadır.

 

Gediz Vadisi: Kütahya’nın Gediz ilçesi yakınlarından itibaren, dar bir şekilde batıya uzanarak, Manisa’yı doğudan batıya kat eden Gediz Irmağı’nın eksenini oluşturduğu vadidir. Gediz Irmağı ve kolları, vadideki alüvyal topraklarla kaplı geniş düzlükler üzerinden yataklar açarak akmaktadır. Vadi tabanının yüksekliği, Gediz ilçesi yakınlarında 1208 m. iken, Demirci Çayı ile birleştiği noktada 160 m.’ ye düşmektedir.

 

Bakırçay Vadisi: Gelenbe’nin doğusundan başlayan Bakırçay Vadisi’nin, çok küçük bir bölümü il alanı içinde kalmaktadır. Vadinin Manisa il sınırları içinde kalan kısmında, Soma-Kırkağaç Ovası bulunmaktadır.

 

Nif Çayı Vadisi: İlin güneybatı sınırında yer alan Nif Çayı’nın oluşturduğu küçük vadinin bir kısmı il sınırı içinde yer almaktadır.

 

Gördes-Kum Çayı Vadisi: Dar ve dik alandan oluşan vadi, önce güneye daha sonra ise batıya kıvrılarak Gölmarmara’nın kuzeyinde genişler ve Akhisar Ovası’na kavuşur.

 

Alaşehir Vadisi/Ovası: İl alanının güneydoğusunda, güneydoğu-kuzeybatı ekseninde uzanan Alaşehir Çayı’nın merkezini oluşturduğu alandır.

 

Soma-Kırkağaç Ovası: Kırkağaç’ın doğusu ile Soma’nın doğu ve güneyini çevreleyen ovanın uzunluğu 30, genişliği 10 km. dolaylarındadır. Bakırçay’dan yararlanılarak sulanan ovada, sanayi bitkileri başta olmak üzere tüm tarla bitkileri yetiştirilmektedir.

 

Gediz Ovası: Alaşehir’den başlayarak il sınırlarının dışında denize kadar ulaşan geniş ve verimli bir ovadır.

 

Manisa Ovası: Gediz Vadisi ve Ovası’nın Manisa şehri önünde batıya, kuzeye ve doğuya uzanan kısmıdır. Ova Batı Anadolu’nun denize dik dağları arasındaki genel çöküntülerle, Gediz Nehri’nin getirdiği birikintilerden oluşmuştur. Verimli topraklara sahip olan ova sulama imkanlarının da katkısıyla daha çok ürün çeşidine sahip olmuştur.

 

Akhisar Ovası: Farklı yüzey şekillerine sahip olan ova, Akselendi ile Manisa Ovası arasındaki platonun Kumçayı tarafından yarılması ve birikintilerle dolması ile oluşmuştur.

 

Salihli Ovası: Gediz Ovası bütünü içinde bulunan ova, doğuda Alaşehir, batıda Turgutlu ovaları arasında yer almaktadır. Gediz Nehri’nin doğudan batıya kat ettiği sulak ve verimli bir arazidir.

 

Turgutlu Ovası: Gediz Ovası bütünü içinde yer alan ovalardan birisi olan Turgutlu Ovası, Salihli ve Manisa ovaları arasında yer alır. Gediz Nehri, ovanın kuzeyinden doğu-batı istikametinde geçmektedir.

SU KAYNAKLARI

İl sınırları içindeki akarsuların çoğu Gediz Havzası içinde, Soma ve Kırkağaç yöreleri ile Yunt Dağı’nın batı kesimlerini kaplayan küçük bir kısmı Ege havzası içinde yer almaktadır. Ege havzasının en önemli ana taşıyıcı akarsuyu, Kırkağaç ve Soma yakınlarından geçen Bakırçay’dır.

 

Manisa il sınırları içindeki akarsuların çoğu Gediz havzasında, çok az bir kısmı Ege havzasında toplanmaktadır. İlin Gediz ve Ege havzalarına bağlı akarsuları şunlardır.

 

Gediz Irmağı: Manisa’nın en önemli akarsuyudur. Gediz Irmağı; Salihli, Turgutlu, Manisa ve Menemen ovalarını geçtikten sonra Ege Denizi’ne dökülür. Toplam uzunluğu 386 km. olup, bunun 204 km.’ si il sınırları içinde bulunmaktadır.

 

Alaşehir Çayı: Sarıgöl ilçesinin güneyindeki Çal Dağı’nın yamaçlarından doğar. Gediz Nehri’ne birleştiği yere kadar uzunluğu 115 km.’ yi bulur. Salihli Ovası’nda Gediz Nehri’ne kavuşur.

 

Selendi Çayı: Gediz Irmağı’nın kuzeyden aldığı bir kol olan Selendi Çayı, ilin doğu sınırlarındaki Salhane Dağları’ndan kaynaklanır. Selendi Platosu’nu derin vadiler açarak geçer ve Tahtacı köyü yakınlarında Gediz’e kavuşur.

 

Demirci Çayı: Demirci’nin 13 km. doğusunda Demirci Dağları’nın güney yamaçlarından kaynaklanan Demirci Çayı, Adala’nın doğusunda Gediz Irmağı’na kavuşur.

 

Deliniş Çayı: Simav’ın 3 km. kuzeybatısında, Simav Dağları’nın güney yamaçlarından doğar.

 

Gördes Çayı: Demirci Dağları’nın güneyindeki Türkmen Dağı’ndan doğar. Gördes yöresinde birçok küçük dereyle beslenerek, Akhisar’ın doğusundan gelen Gördük (Medar) Çayı ile birleştikten sonra Kum Çayı adını alır.

 

Kum Çayı: Akhisar Ovası’nda Gördük (Medar), Gördes ve Kapaklı çaylarının birleşmesiyle oluşan Kum Çayı, Manisa’ya 5 km. mesafede Gediz’le birleşmektedir.

 

Nif Çayı: Manisa Dağı ile Bozdağlar arasında kalan boğazdan ve Manisa Dağı’nın doğusundan kıvrılarak, İzmir-Bursa yolu üzerindeki köprü yakınlarında Gediz’le birleşmektedir.

 

Bakırçay Irmağı: Gölcük Dağları’nın doğu yamaçlarından kaynaklanan Bakırçay, Kırkağaç ve Soma yakınlarından geçerek, Kınık’ın kuzeyinde Yağcı Çayı ile birleşir.

 

GÖLLERİ VE BARAJLARI

Manisa’da, Marmara adıyla bir doğal göl, Demirköprü, Avşar ve Sevişler adlarıyla da baraj gölleri bulunmaktadır. Gördes barajı ise yapım aşamasındadır.

 

Marmara Gölü: Manisa’nın tek doğal gölü olan Marmara Gölü, adını verdiği Gölmarmara ve Salihli ilçesi sınırları içinde yer alır. Tektonik çöküntü alanının sularla dolması sonucu oluşmuştur. Göl çevresi “Sulak Alan” olarak korunmaya alınmıştır.

 

Demirköprü Barajı: Baraj, tarımsal sulama alanı, taşkın kontrolü ve elektrik enerjisi üretimi amaçlı bir tesistir. Kış sularının bir bölümü, yapılan besleme kanalı ile Marmara Gölü’ne aktarılmaktadır. Uzunluğu 543 m. olan barajın, yüksekliği 74 m., yüzölçümü 47,66 km2 ve dolgu hacmi 4.300.000 m3’tür.

 

Avşar Barajı: 43.5 m. yüksekliğinde ve toprak dolgu tipindeki baraj, 69 milyon m3 su depolamaktadır. Yüzölçümü 5.25 km2’dir.

 

Sevişler Barajı: Zonlu toprak dolgu tipinde olan baraj 59.5 m. yükseklikte olup, 127 milyon m3 su depolama kapasitesine sahiptir.

 
İKLİMİ

Ege Bölgesi içinde geniş bir alanı kapsayan Manisa’da, Akdeniz iklimi ile beraber İç Anadolu'nun karasal iklim özellikleri egemendir. Ovalar ve ovaları çevreleyen vadilerde, karasal nitelikli Akdeniz iklimi görülürken, yüksek dağlık bölgeler ve platolar ile kuzey ve kuzey doğusundaki dağlar ve platolarda İç Anadolu'nun karasal nitelikli ikliminin etkileri görülür.

 

Manisa ovalarına hakim olan iklim, Akdeniz kara iklim tipi olarak da adlandırılır. Yaz aylarında sıcaklık yükselirken, yağışlar kış aylarında yoğunlaşır. Ovaların çevresindeki dağlar, deniz etkisini kesecek kadar yüksek olmadığından ve denize dik konumlarından dolayı denizin etkisi batıdan doğuya doğru azalan ölçüde hissedilir. Ovalık kesimlerin ikliminde denize yakınlık nedeniyle yumuşama söz konusudur. Ancak Manisa şehri Manisa Dağı’nın etkisi altındadır. Dağın şehre bakan çıplak ve sarp yüzü yazın yakıcı, kışın dondurucu bir etki yapmaktadır.

 

Manisa’nın büyük bölümünde karasal nitelikli Akdeniz ikliminin özellikleri egemen olduğundan yaz ayları oldukça sıcak geçer. Manisa merkezde, yılda ortalama olarak 151 gün açık güneşli gün olarak tespit edilmiştir. Sıcaklığın sıfırın altına düştüğü, yıllık ortalama gün sayısı 22 civarındadır. Yıllık ortalama sıcaklık 16,3º C’dir. (2012 Yılı)

 

Batı Anadolu Bölgesi, Akdeniz iklim tipinin yağış özelliklerini taşır. Yağışlar genelde kış aylarında görülürken yazlar kurak geçer. Yılın ortalama 72 günü yağışlı geçmektedir. Ortalama yağış miktarı  (mm) 705,8 kg.’ dir. (2012 Yılı) İl topraklarında yükselti ve yeryüzü şekillerine bağlı olarak iklim şartları değişiklik gösterdiğinden, ovalar ve vadilerde ender görülen kar yağışı dağlık ve yüksek kesimlerde daha fazla gerçekleşmektedir.

BİTKİ ÖRTÜSÜ

İl alanında doğudan batıya gidildikçe toprak, iklim, topografya gibi çevre şartlarında yaşanan değişim bitki örtüsüne de yansımaktadır. Dağ kütlelerinin deniz etkisini kesmesi, Akdeniz iklimi ve karasal iklim bitki türlerinin iç içe bulunmasına neden olmaktadır.

 

Manisa il topraklarının % 46’sı orman ve makilerle kaplıdır. Geniş bir alanı kaplayan makiler dağların kuzey ve batı yamaçlarında yer alır. Ormanlar meşe, dişbudak, karaağaç, karaçam, kızılçam, ardıç, ahlat ve çınardan ibârettir. Ormanlar genelde 1000 m. üzerindeki yüksekliklerde bulunur. Yaygın maki türleri ise geniş yapraklı taş ıhlamuru, mastık, kocayemiş, funda, ladin, zeytin ve az miktarda da defne, kuşkonmaz ve üvezdir.

 

Bağlar ve zeytinlikler de geniş bir yer kaplar. İl topraklarının % 39.1’i ekili ve dikili arâzi, % 6.6’sı çayır ve meralardan, % 8’i tarıma elverişsiz alanlardan ibârettir. Son yıllarda, yüksek kesimlerdeki doğal bitki örtüsünü olumlu anlamda etkilemek ve ekonomik fayda sağlamak amacıyla, delice zeytin aşılaması, menengiçe antepfıstığı aşılaması, ceviz, kestane, fıstıkçamı yetiştiriciliği yaygınlaşmaktadır. Manisa’da bitki örtüsü bakımından farklılık gösteren bölgelerin başında Spil Dağı gelmektedir. Dağ üzerindeki milli parkta, 600 civarında bitki çeşidi belirlenmiştir.

 

Manisa il sınırları içinde 20 milyon civârında zeytin ağacı ile 73.192 hektar bağlık alan mevcuttur.

 

HAYVAN TÜRLERİ

Manisa, coğrafi büyüklüğü, toprak yapısı, iklim ve bitki örtüsünün elverişliliği sebebiyle, oldukça çeşitli yabani hayvan varlığına sahiptir. Başta doğu ve kuzeydeki dağlar, platolar olmak üzere, ilin yüksek kesimlerinde seyrek olarak geyik ve karacaya rastlanmaktadır. Aynı yörelerde daha sık olarak domuz, tilki, çakal, sincap, kirpi, boz ayı, tavşan gibi yaban hayvanları bulunur.

 

İlde kanatlı hayvanlar olarak; atmaca, şahin, yaban güvercini, sığırcık, çulluk, tahtalı ve çil keklik, leylek, yaban kazı ve yaban örneği türleri bulunmaktadır.

 

Nehirler ile Marmara Gölü su alanı, sulak çayırları, sazlıkları ile su kuşları için önemli bir kışlak ve kuluçka yeridir. Kutan, kara boyunlu batağan, karabatak, çamurcun, boz dalağan, sakarmeke, yılan kartalı, kızılbacak, mahmuzlu kız kuşu, kuğu, angıt türleri yılın önemli bölümünü bu alanda geçirirler. Yine ilin göl ve barajlarında sazan, yılan balığı, tatlı su levreği , yayın gibi balık türleri bulunmaktadır.